Co prowadzi do uzależnienia? Nie ma jednej rzeczy, która powoduje uzależnienie, jest to raczej skomplikowana mieszanka czynników, które łączą się, aby wciągnąć osobę w uzależnienie. W rzeczywistości istnieją dowody na to, że następujące czynniki mogą przyczynić się do uzależnienia danej osoby: genetyka, środowisko, grupy społeczne, osobista trauma. Nie ma jednak określonego genu, który prowadzi do uzależnienia.
Nie ma specyficznej traumy lub doświadczenia, przez które ktoś przejdzie, a które automatycznie spowodują uzależnienie. Dorastanie z osobą uzależnioną nie oznacza, że automatycznie się nią staniesz. Tak samo, brak kontaktu z osobą uzależnioną nie oznacza, że nie będziesz na to podatny. Centrum terapii uzależnień wskazuje, iż uzależnienie może dotknąć każdego. Pacjentami ośrodków terapii są zarówno młode osoby, jak i te dojrzałe.
Uzależnienie jest złożone i nie jest niczyją winą
To, co powoduje uzależnienie u jednej osoby, będzie subtelnie różniło się od tego, co powoduje je u kogoś innego. Doświadczenia wielu osób cierpiących z powodu uzależnienia są w pewnym stopniu wspólne – i to właśnie dzięki zrozumieniu tych wspólnych tematów jesteśmy w stanie opracować skuteczne metody leczenia. Podczas gdy niektóre leki mogą być ważnym narzędziem w zarządzaniu objawami odstawienia i tłumienia pragnienia uczestniczenia w uzależniających zachowaniach, jest mało prawdopodobne, że kiedykolwiek powstanie pigułka, która całkowicie wyleczy i naprawi uzależnienie, ponieważ nie jest to rzecz całkowicie fizyczna. Jest to prawdą nawet w przypadkach uzależnień, które mają jedne z najsilniejszych elementów fizycznych, takich jak uzależnienie od heroiny i opiatów. Konieczność łączonego podejścia do leczenia jest równie prawdziwa w przypadku uzależnienia od hazardu, alkoholu, pracy lub seksu, gdzie zmiany fizyczne wywołane przez substancję i fizyczne skutki odstawienia lub zachowania są różnej intensywności, ale wszystkie odgrywają rolę wraz z czynnikami społecznymi i psychologicznymi.
Problematyczne uzależnienie
Dowody wskazują, że wiele osób cierpiących z powodu uzależnienia ma podobne wspólne problemy. Mogą one obejmować traumatyczne przeżycia w przeszłości i ukryte potrzeby w zakresie zdrowia psychicznego. Uzależnienie jest bardzo często sposobem samoleczenia, aby poradzić sobie z bólem emocjonalnym lub fizycznym lub niezdolnością do stawienia czoła lub poradzenia sobie z życiem, pewnymi sytuacjami lub traumatycznymi przeżyciami z przeszłości. Może to obejmować wszystko, od depresji po przewlekły ból, zaniedbanie w dzieciństwie, presję w pracy lub pełnoobjawowy zespół stresu pourazowego. Szersze czynniki społeczne i środowiskowe również odgrywają rolę w rozwoju i kontynuacji uzależnienia. Dorastanie, życie lub praca w środowisku o zwiększonej ekspozycji na alkohol i narkotyki może zwiększyć ryzyko uzależnienia. Dzieci wychowywane przez rodziców alkoholików są ponad trzykrotnie bardziej narażone na rozwój alkoholizmu. Istnieje korelacja między pracą w dużym stresie i długimi godzinami pracy a nadmiernym spożyciem alkoholu. Jest to jeden z powodów, dla których myślący przyszłościowo pracodawcy zwracają obecnie uwagę na swoją rolę w pomaganiu pracownikom w przezwyciężaniu uzależnienia.
Mechanizm uzależnienia na przykładzie narkotyków
Zażywanie narkotyków jest często w pierwszej kolejności dobrowolne. Do rozwoju pełnego uzależnienia dochodzi w wyniku różnych okoliczności. Jednak podczas zaburzeń związanych z używaniem substancji mózg zmienia się w sposób, który może zająć dużo czasu, aby przywrócić go do zdrowego stanu. Osoba, której mózgowe obwody nagrody nie zmieniły się w wyniku uzależnienia, doświadcza pozytywnych uczuć w związku z ogólnie nagradzającymi zachowaniami, takimi jak ćwiczenia fizyczne, przebywanie z rodziną czy spożywanie smacznego jedzenia. Wszystkie te czynności powinny sprawiać, że człowiek czuje się dobrze. Może to motywować osobę do powtarzania tych zachowań i odzyskiwania pozytywnego samopoczucia. Substancje wywołują euforyczne uczucie poprzez wyzwalanie dużych ilości dopaminy w pewnych regionach mózgu odpowiedzialnych za uczucie nagrody. Uzależnienie pojawia się, gdy czynność używania substancji przejmuje kontrolę nad tymi obwodami i zwiększa chęć spożywania coraz większej ilości substancji w celu osiągnięcia tego samego efektu nagrody. Zaburzenia związane z używaniem substancji w końcu nie powodują już tych samych satysfakcjonujących uczuć, które kiedyś wywoływały. Jednakże, jeśli osoba powstrzymuje się od używania substancji, zaczyna odczuwać objawy odstawienia, które mogą być bardzo nieprzyjemne. Osoba taka często sięga po substancję tylko po to, aby czuć się “normalnie” – co zazwyczaj oznacza zapobieganie dyskomfortowi związanemu z objawami odstawienia. Odwyk prywatnie pomaga w leczeniu syndromu odstawiennego.
Powstanie uzależnienia
Centrum psychoterapii wskazuje, iż zażywanie narkotyków i alkoholu do łagodzenia nastroju może również upośledzać funkcjonowanie kory przedczołowej, części mózgu, która zarządza podejmowaniem decyzji wykonawczych. Ta część mózgu powinna ostrzegać osobę o szkodliwych konsekwencjach takiego zachowania, ale uzależnienie upośledza jej zdolność do pełnienia tej funkcji. Połączenie tych trzech mechanizmów i czynników ryzyka uzależnienia może prowadzić do rozwoju zaburzeń nałogowych. Innym wyraźnym czynnikiem przyczyniającym się do uzależnienia jest rodzaj substancji przyjmowanej przez daną osobę. Na przykład, opioidy są bardzo uzależniające, ponieważ bezpośrednio oddziałują na receptory w mózgu. Pobyt w ośrodku uzależnień to nie tylko odstawienie uzależniających substancji, lecz cały wachlarz terapii dla osób uzależnionych.
